পূর্বমীমাংসা থেকে স্বাধ্যায়ের তত্ত্ব উঠে এসেছে এবং জৈমিনির সূত্র, তৎসংলগ্ন বিবিধ শাবর ভাষ্য প্রমুখ প্রকরণেও স্বাধ্যায়ের তত্ত্ব প্রমাণিত হয়েছে। সামান্যত স্বাধ্যায় অর্থে সাঙ্গ বেদের আত্মিক অধ্যয়ন। মহাভাষ্যে মহর্ষি পতঞ্জলি निष्कारणो धर्मः षडङ्गो वेदः अध्येय ज्ञेयश्च  উল্লেখ করেছেন। অর্থাৎ আচার্যতঃ বেদাদি শাস্ত্রের অধ্যয়নের সাথে সাথেই যে আত্মিক অধ্যয়ন এবং অনুশীলন ও পরিশীলন মহত্বপূর্ণ তা শব্দ থেকে প্রত্যক্ষ সমস্তপ্রমাণেই সিদ্ধ। পুনশ্চ শ্রুতিমুখে

उत त्वः पश्यन् न ददर्श वाचम् । उत त्वः  शृण्वन् न शृणोत्येनाम् । उत त्वस्मै तन्वं विसस्रे जायेव पत्ये। उश्तीः सुवासाः (ऋ सं 10-07-04)

এই ঋচাতে স্বাধ্যায়ের মহত্ব জ্ঞাপিত হওয়ায় বৈদিক প্রমাণের পারম্য হেতু স্বাধ্যায়কে অনুশীলনীয় বিষয় হিসেবেই প্রাচীন ঋষিপরম্পরা জ্ঞান করে এসেছেন। অতঃ ছয়টি বেদাঙ্গের মধ্যে অন্যতম ব্যাকরণ, যা কিনা বেদপুরুষের চক্ষুস্বরূপ, তার অধ্যয়ন ব্যাতিত যে সার্থ বেদজ্ঞান অসম্পূর্ণ থাকবে, তা বলাই বাহুল্য। বিশেষ দৃষ্ট কারণ ছাড়া এবং তাৎকালিক ফলের অপেক্ষা না করে সেই হেতু ব্যাকরণ আদি বেদাঙ্গের অধ্যয়ন কর্তব্য। অস্মদকৃত মহর্ষি পাণিনির সূত্রাবলীর শৃঙ্খলিত দৃশ্যায়ন স্বাধ্যায়ী বৈয়াকরণগণের সহায়ক হবে, তারই আশা রাখি।

The concept of Swadhyaya has been generated and established from the Purva Mimamsa Scriptures and the Jaimini Sutras along with its various commentaries like the Shabar Bhashya established the doctrine of Swadhyaya. Generally, Swadhyay is the self-study of the Vedas and its six limbs. Maharshi Patanjali in His Mahabhashya has mentioned "निष्कारणो धर्मः षडङ्गो वेदः अध्येय ज्ञेयश्च ". Which leads to the significance of self-study and rigorous practice even after studying from the revered mentors. Again, from Rg Veda we get,

उत त्वः पश्यन् न ददर्श वाचम् । उत त्वः  शृण्वन् न शृणोत्येनाम् । उत त्वस्मै तन्वं विसस्रे जायेव पत्ये। उश्तीः सुवासाः (ऋ सं 10-07-04)

In this Rcha as the importance of Swadhyaya is mentioned as a Shabda Pramana from a Vedic reference, our ancient discipline of sages and seers has always practised it with utmost importance. Thus the importance of self-study and practice of Vyakarana, the vision of the Veda Purusha is inevitable. One must practice the Vyakarana without considering any immediate result. We hope our Paninian Framework will be helpful for the purpose.

स्वाध्यायस्य अवधारणा पूर्वमीमामसाशास्त्रात् उत्पन्ना स्थापिता च अस्ति तथा च जैमिनीसूत्रैः सह तस्य विविधभाष्यैः सह यथा शाबरभाष्यः स्वाध्यायसिद्धान्तं स्थापितवान्।सामान्यतः स्वाध्यायः वेदानां षट् अङ्गानाञ्च आत्मिक-अध्ययनम् अभ्यासं च । महर्षि पतञ्जलिकृतात महाभाष्यात् "निष्कारणो धर्मः षडङ्गो वेदः अध्येय ज्ञेयश्च " इति उल्लेखं प्राप्नुम:। अनेन पूज्यगुरुभ्यः अध्ययनानंतरमपि स्वाध्यायस्य, कठोराभ्यासस्य च महत्त्वं भवति । यथा ऋग्वेदात् प्राप्नुम:,

उत त्वः पश्यन् न ददर्श वाचम् । उत त्वः  शृण्वन् न शृणोत्येनाम् । उत त्वस्मै तन्वं विसस्रे जायेव पत्ये। उश्तीः सुवासाः (ऋ सं 10-07-04)

अस्मिन् यथा स्वाध्यायस्य महत्त्वं वैदिकसन्दर्भात् शब्दप्रमानरूपेण उल्लिखितम् अस्ति, तथा हि अस्माकं प्राचीनऋषिद्रष्टानुशासनेन सर्वदा अत्यन्तं महत्त्वेन अभ्यासः कृतः अस्ति।एवं व्याकरणस्य स्वाध्यायस्य अभ्यासस्य च महत्त्वं अनिवार्यम्। तात्कालिकं परिणामं न विचार्य व्याकरणस्य अभ्यासः करणीयः ।आशास्महे यत् अस्माकं पाणिनीयरूपरेखा प्रयोजनाय सहायकं भविष्यति।